Genetik, Alzheimer ve diğer demans türlerinde öncü bir rol oynar, ancak yaşam tarzı faktörleri de önemlidir. American Medical Association tarafından yayınlanan bir araştırmaya göre, genetik olarak demans geliştirmeye yatkın insanlar bile sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olsalar bile demans geliştirme olasılıklarının üçte bir oranında daha düşüktü.
Ancak, bir kişinin ileri yaşta edinilmiş bunamadan muzdarip olup olmayacağını en güçlü şekilde hangi spesifik yaşam tarzı faktörleri etkileyebilir?
Bu soruyu yanıtlamaya çalışmak için, uluslararası bir araştırma ekibi, çalışmaların "altın standardı" olarak kabul edilen 153 randomize kontrollü klinik çalışma da dahil olmak üzere 396 önceki çalışmayı analiz etti.
Toplu olarak, bu çalışmalar demans için 100'den fazla olası değiştirilebilir risk faktörünü analiz etti.
Ekip, bu gerçeklere dayanarak, yaşlılıkta bunama gelişme olasılığını artırma olasılığı en yüksek olan 10 faktör belirledi.
İşte bunama olasılığını artırabilecek en önemli 10 faktör.
10. Diabetes mellitus
Bilim adamları, diyabetin neden mavi bunama riskini artırdığından emin değiller, ancak kontrolsüz diyabette meydana gelen kandaki fazla glikozun (şeker) beyne zamanla zarar verdiğini düşünüyorlar.
9. Hiperhomosisteinemi
Homosistein, proteinler parçalandığında vücutta üretilen bir amino asittir. Bu amino asitlerin yüksek seviyeleri, hiperhomosisteinemi olarak bilinen bir duruma neden olur. Arterlere zarar verebilir ve kan pıhtılaşmasına neden olabilir.
Demanslı kişilerde genellikle yüksek kan homosistein seviyeleri vardır. Ve birkaç çalışmaya göre, homosistein seviyelerini düşürmek bilişsel gerilemeye karşı koruma sağlayabilir.
Yaşlılara homosistein düzeyleri açısından kanlarını düzenli olarak kontrol etmeleri tavsiye edilir ve bu amino asidin yüksek seviyelerine sahip kişiler B vitamini ve / veya folik asit ile tedavi edilmelidir. Ama sadece bir doktor tarafından yönlendirildiği gibi!
8. Vücut kitle indeksi (BMI)
65 yaşından önce aşırı kilolu veya obez olmak, yaşamın ilerleyen dönemlerinde demans gelişme riskinin artmasıyla ilişkilidir. Bir çalışma, yetişkinlerin sağlıklı bir kiloyu korumaları gerektiğini söylüyor - 18.5 ile 24.9 arasında bir BMI.
Ancak çalışma, insanların "çok zayıf" olmaması gerektiğini de vurguluyor. Orta ve ileri yaşta zayıf olanlar (VKİ 18.5'in altında) için de demans riski artmaktadır.
7. Eğitim
Eğitimin edinilmiş demans geliştirme riski üzerindeki etkisi tartışmalıdır. Birkaç çalışma, yüksek eğitim düzeyi ile düşük demans riski arasında bir bağlantı bulmuştur.
Bununla birlikte, bazı araştırmacılar, bu tür sonuçların, yüksek eğitimli insanların demansın etkilerini daha iyi telafi etme becerisini yansıttığına inanmaktadır.Yeni araştırmalar, insanların erken yaşlardan mümkün olduğunca aktif bir şekilde öğrenmelerini ve öğrenmelerini önermektedir.
6. Orta yaşta yüksek tansiyon
Birçok çalışma, orta yaştaki (40 ila 64) yüksek tansiyonu (hipertansiyon) yaşamın sonraki dönemlerinde bunama ile ilişkilendirmiştir.
Bu risk faktörü, beyne giden kan akışının bozulması nedeniyle ortaya çıkan vasküler demans gelişimi ile en yakından ilişkilidir. Kontrolsüz yüksek tansiyon kan damarlarınıza zarar verebilir. Bu nedenle, hipertansiyonu tedavi etmek ve sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek, bunama gelişme riskini azaltmak için temel ön koşullardır.
5. Ortostatik çökme
Bu, bir kişinin ayakta veya yatar pozisyondan kalkarken kan basıncında ani bir düşüş yaşadığı bir durumdur.
Düşük tansiyon beyne daha az oksijen ve besin ulaşmasına neden olur ve zamanla bunama riskini artırabilir. Yeni bir çalışma, doktorların ortostatik çöküşü olan hastaların zihinsel sağlıklarını yakından izlemeleri ve bilişsel gerilemenin erken belirtilerini aramaları gerektiğini öne sürüyor.
4. Kafa travması
Son 30 yıldır, araştırmacılar beyin sarsıntısı gibi kafa travmalarını yaşamın sonraki dönemlerinde bunamaya bağladılar. Orta derecede kafa travması olan yaşlı yetişkinlerin Alzheimer hastalığına yakalanma olasılığı, travma olmayan akranlarına göre 2,3 kat daha fazladır.
Ancak bunama gelişme riskini artırmak için tek başına mı yoksa tekrarlanan kafa travmalarının mı gerekli olduğu henüz net değil.
3. Bilişsel aktivite
Demans geliştirme riskine ilişkin mevcut veriler, beyinlerini aktif tutan - okuyarak, müzik aletlerini çalarak veya çeşitli eğitim faaliyetlerine katılarak - insanların yaşa bağlı bunama geliştirme olasılıklarının daha düşük olduğunu göstermektedir.
Bunu yapmak, demansta yok olduğu bilinen beyin hücreleri arasındaki sinaptik bağlantıları güçlendirmeye yardımcı olabilir.
2. Stres
Araştırmalar, kronik stres ve demans arasında bir bağlantı olduğunu göstermiştir, ancak bunun nedenleri bilinmemektedir. Ancak stresin bağışıklık sistemini olumsuz etkilediği bilinmektedir ve bu da demans gelişiminde rol oynar.
Ek olarak, yüksek kortizol seviyeleri ("stres hormonu") hafıza problemleriyle ilişkilidir.
1. Depresyon
Depresyon, bunama hastaları arasında yaygındır, ancak depresyonun demansa neden olup olmadığı veya bir hastalığın belirtisi olup olmadığı belirsizdir.
Ancak araştırmalar, depresyonun beyin hücrelerinin hasar gördüğü kimyasal değişikliklere yol açabileceğini gösteriyor.
Sağlıklı bir yaşam tarzı bunamayı yenebilir mi?
Bitki bazlı yiyecekler ve düzenli egzersiz de dahil olmak üzere sağlıklı bir yaşam tarzını takip etmek, bunama riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Bu sonuçlara, Exeter Elzbieta Kuzma Üniversitesi'nin bir çalışanı ve 2006 ile 2010 yılları arasında önemli bir tıbbi kaynak olan British Biobank'ta kayıtlı 196383 İngiliz yetişkinin verilerini inceleyen çalışmanın diğer yazarları ulaşmıştır.
- Çalışmanın başlangıcında, tüm katılımcılar en az 60 yaşındaydı ve hiçbirinde bunama veya bilişsel bozukluk belirtileri yoktu.
- Araştırmacılar, demansla ilişkili gen varyantlarını tanımlayan verileri kullanarak, her bir katılımcıya hastalığı geliştirme konusunda "düşük", "orta" veya "yüksek" risk atadı.
- Daha sonra, çalışma katılımcılarının sigara, alkol tüketimi, fiziksel aktivite ve diyet dahil davranışsal yaşam tarzları hakkındaki raporlarını kullanarak araştırmacılar, her denek için hangi yaşam tarzının - "uygun", "orta düzey" veya "elverişsiz" olduğunu belirledi. Sigarayı bırakmak, sadece ölçülü olarak alkol almak, düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı bir diyet uygulamak sağlıklı davranışlar olarak kabul edildi.
Araştırma ekibi, sağlıklı yaşam tarzına sahip ve genetik olarak demans geliştirme riski düşük olan kişilerin% 0,56'sının edinilmiş bunama geliştirdiğini buldu.
Sağlıklı yaşam tarzları yaşayan yüksek genetik riskli katılımcılar için risk önemli ölçüde daha yüksekti. Bu grupta% 1.13 demans geliştirdi.
Ancak en yüksek risk, yüksek genetik riske ve sağlıksız yaşam tarzına sahip katılımcılar arasındaydı. Çalışma, bu insanların yüzde 1.78'inin bunama geliştirdiğini buldu.
Sağlıklı bir yaşam tarzı bazı insanlarda bunamayı önleyebilse de bunu herkes için yapamaz. Ne kadar sağlıklı yedikleri veya nasıl yaşadıkları önemli değil, birçok insan yaşlandıkça bunama geliştirir.
Bununla birlikte, çalışmanın yazarları sonuçları çok cesaret verici buluyor.
Exeter Üniversitesi'nde nöroepidemiyoloji profesörü ve kıdemli çalışma yazarı David Llewelyn, "Bu çalışma, demansın kaderci görüşünü zayıflatan çok önemli bir mesaj sunuyor" diyor. “Bazı insanlar genetikleri nedeniyle demansın kaçınılmaz olduğunu düşünüyor. Ancak, sağlıklı bir yaşam tarzı yöneterek onu geliştirme riskinizi önemli ölçüde azaltabileceğiniz görülüyor. "